با پدیده سینستزیا یا حس آمیزی بیشتر آشنا شوید - مجله خزرکوه

بعضی از افراد شاید تصور نمایند که سندرم سینستزیا یا حس آمیزی تنها یک پدیده یا عارضه ساده است اما مسئله حادتر از این حرف هاست؛ چراکه حتی امکان دارد نام یک فرد را شنیده و از سمتی دیگر، برای مثال رنگ سبز هم به وسیله فرد رویت گردد. در مثالی حادتر، فرد با واژه خیابان در یک متن روبرو می گردد و از طرفی دیگر مزه پرتقال یا یک سیب را زیر زبان خود حس می نماید.

واژه سینستزیا (Synesthesia) از یک کلمه یونانی گرفته شده است. این واژه به معنی درک دو چیز با یکدیگر است. به افرادی هم که چنین توانایی را به صورت ذاتی دارند، سینستز (Synesthete) گفته می گردد. سینستزیا در حقیقت یک بیماری یا حتی ناهنجاری نیست. جالب است بدانید که این پدیده اصلا و ابدا به سلامتی فرد آسیب نمی زند و از طرفی دیگر، افرادی که با این پدیده روبه رو می شوند، الزاما از لحاظ روانی بیمار نیستند. بعضی از تحقیقات نشان داده که افراد سینستز از لحاظ میزان هوش و حافظه قوی تر از افراد معمولی می توانند ظاهر شوند. با این اوصاف، هر فردی می تواند جملاتی را سر هم نموده و به دروغ بگوید که چنین چیزی را تجربه می نماید. چطور می توان ثابت کرد که یک فرد واقعا با این سندرم درگیر شده است؟

یکی از متداول ترین واکنش ها در افراد سینستز، پاسخ به حروف، اعداد و اصوات است. این دسته از افراد بعلاوه قادر هستند تا:

• کلمه ای را شنیده یا رویت نمایند و از طرفی دیگر، مزه یک غذا را حس نمایند
• یک شکل خاص را دیده و از طرفی دیگر مزه غذا را حس نمایند
• صداهایی را شنیده و از طرفی دیگر، اشکال یا الگوهایی را مشاهده نمایند
• پس از استشمام یک بوی خاص، صداهایی را بشنوند
• صداهایی ر ا شنیده و از طرفی دیگر، مزه یک غذا را حس نمایند
• یک شی را با دستانشان حس نموده و از طرفی دیگر یک صدا را حس نمایند
• وقتی می بینند فرد دیگری مورد لمس قرار می گیرد، آنها هم چنین حسی را تجربه می نمایند (به این پدیده، لمس آینه ای هم گفته می گردد)

افرادی که با پدیده سینستزیا روبرو می شوند، می توانند بیش از یک نوع پاسخ را تجربه نمایند. باید اعتراف کرد که درک چنین اتفاقاتی می تواند آزاردهنده باشد. البته بچه ها مبتلا به سینستزیا ادعا نموده اند که که این پدیده در مطالعه دروس به شدت یاری نماینده است چون آنها رنگ هایی را هنگام مطالعه دیدن می نمایند که دیگران نمی توانند. اگر شما سینستزیایی دارید که به حس چشایی ارتباط دارد، وقتی به یک باره یک مزه بد را درک می کنید، این مسئله می تواند به شدت شگفت انگیز باشد. با این حال جالب است بدانید که افراد سینستز قابلیت خود را بیشتر به چشم یک حس ششم می بینند تا یک عارضه آزاردهنده.

نشانه های سینستزیا

با این که سینستزیا یک بیماری معین به وسیله بسیاری از محافل و انجمن های علمی به حساب نمی آید، این پدیده هم مثل بسیاری از اختلالات، ناهنجاری ها و بیماری های دیگر، معینه و نشانه هایی دارد که تقریبا در تمامی افراد سینستز این نشانه ها وجود دارد.

شما قادر به کنترل پدیده نیستید

اگر قرار باشد این پدیده اجرا گردد، فرایند خیلی سریع و ناگهانی رخ می دهد و شما هیچ یاریی نمی توانید در جلوگیری از آن انجام دهید. این مسئله حتی برای درک تجارب تازه سینستزیا هم صادق است. برای مثال اگر شما یک قطعه موسیقی تازه را گوش داده اید، شما ممکن است یک رنگ یا یک طعم را بدون هیچ دشواری حس کنید.

سینستزیا بیشتر اوقات داخلی است

برخلاف تصور اشتباهی که در میان عموم درباره این پدیده جا افتاده، اشخاص سینستز در اغلب اوقات رنگ ها را در فکر خود حس می نمایند. تنها عده ای محدود از افراد قادر هستند تا رنگ ها را خارج از بدن شان درک نمایند.

این پدیده به مرور زمان ثابت است

اگر شما یک فرد سینستز باشید و با روبرو شدن با حرف الف با رنگ سبز در فکر تان روبه رو شوید، 10 سال دیگر هم همچنان این پدیده به همین شکل خواهد بود. در مطالعه ای مجذوب کننده، از افراد سینستز خواسته شد به صد کلمه نگاه نموده و رنگی که به فکر شان برای هر واژه تداعی می گردد را گزارش نمایند. پژوهشگران در یک سال بعد مجدد این آزمایش را تکرار می نمایند. پاسخ ها بیش از نود درصد با گزارش های اولیه مطابقت داشت. جالب است بدانید این آزمایش روی افراد بدون سینستزیا هم اجرا شد. آزمایش پس از دو هفته از تست اولیه مجدد تکرار شد و تنها بیست درصد از پاسخ ها با جواب اولیه مطابقت داشت. این موضوع نشان می دهد که پدیده سینستزیا تا چه میزان می تواند برای حافظه انسان ها یک ابزار مفید باشد.

سینستزیا بیشتر اوقات در کودکی رخ می دهد

مطالعه پژوهشگران بر بچه ها مبتلا به سینستزیا نشان می دهد که این پدیده بیشتر در زمان کودکی بروز پیدا نموده و به مرور پیشرفته تر می گردد. ارتباط میان رنگ و حروف می تواند در اوایل اتفاقی باشد اما با رشد فرد به مرور تبدیل به یک سری قوانین علت و معلولی ثابت می گردد.

چه افرادی به سینستزیا دچار می شوند؟

به نظر می رسد که زن ها نسبت به مردها بیشتر مستعد روبرو شدن با سینستزیا هستند اما بعضی از پژوهشگران باور دارند که این گزاره صحیح نیست. پژوهشگران مخالف با این موضوع اعتقاد دارند زن ها بیشتر دلشان می خواهد درباره این عارضه با دیگران صحبت نمایند. در حالی که مردها، این موضوع را اغلب از سایرین مخفی می نمایند.

این فرض هم وجود دارد که افراد چپ دست بیشتر با سینستزیا روبه رو می شوند. بعلاوه پژوهشگران این فرض را هم مطرح نموده اند که افراد سینستز بیشتر از دسته هنرمندان هستند و از تفریح هایشان می توان به نقاشی، موسیقی یا نویسندگی اشاره نمود.

اگر شما این شرایط را دارید، بیشتر از سایرین مستعد روبه رو شدن با سینستزیا هستید:

• ادراک تان غیر ارادی است: وقتی یک موسیقی خاصی را گوش داده و هم زمان اشکالی را مشاهده می کنید یا وقتی که شما یک واژه را می شنوی و هم زمان یک رنگ در فکر تان تداعی می گردد، در حقیقت به آن فکر ننموده اید. خیلی راحت و به صورت اتوماتیک چنین تجاربی را درک می کنید.
• شما احتمالا می توانید حس هایتان را به دیگران توصیف کنید
• تداخل های حسی معمولا قابل پیش بینی است: برای مثال شما در زمان شنیدن یک نام خاص مثل علی، همواره با رنگ سبز در فکر تان روبرو می شوید.

معمولا افراد حاضر نیستند چنین تجارب عجیبی را در خود به دیگران اطلاع دهند. به همین سبب امکان دارد سه شرط مذکور به صورت کامل در یک فرد رویت نگردد. با این حال، در حال حاضر آمار روبرو شدن با سینستزیا رو به افزایش است؛ چراکه تعداد بیشتری از مردم در حال صحبت درباره چنین تجاربی هستند.

علت تجربه پدیده سینستزیا

پزشکان و دانشمندان هنوز دقیقا علت این اختلال را نمی دانند. با این حال به نظر می رسد که جهت عصبی درون مغز چنین دسته از افرادی با مردمان عادی فرق دارد. برای مثال، اسکن مغزی از افراد سینستز نشان می دهد که آنها از لحاظ پاسخ مغزی، قوی تر از سایرین هستند. از طرفی دیگر، تصاویر نشان می دهد که افراد سینستز ارتباط های بیشتری بین بخش های مختلف مغزشان وجود دارد که حواسشان را تحت کنترل می گیرند.

نکته بحث برانگیزی هم درباره علت سینستزیا وجود دارد مبنی بر این که ژن های خاصی احتمالا مسبب این اتفاق هستند؛ چراکه به نظر می رسد سینستزیا درون خانواده ها وجود دارد و یک تجربه ارثی است؛ یعنی اگر یکی از والدین با چنین پدیده ای در طول زندگی اش روبرو شده، این احتمال وجود دارد که فرزندش هم چنین چیزی را تجربه کند. با این حال، این اتفاق حتمی نیست.

انواع سینستزیا

در حال حاضر 35 نوع سینستزیا بسته به ترکیب حواس با یکدیگر وجود دارد. بعضی از مهم ترین انواع سینستزیا به قرار زیر است:

• سینستزیا حروف-رنگ: بعضی از حروف یا اعداد خاص در ارتباط با رنگ های معینی است.
• سینستزیا صدا-رنگ: زمانی رخ می دهد که اصوات خاصی موجب می گردد تا شما اشکال رنگ های متفاوتی را ببینید
• سینستزیا واژگان-چشایی: بعضی از واژه ها یا اصوات خاص باعث القای حواس چشایی متفاوتی می گردد. این نوع، یکی از نادرترین انواع سینستزیا به شمار می رود.

چگونه می توان سینستزیا را در انسان تشخیص داد؟

در حال حاضر هیچ تست معینی برای این شرایط گزارش و حتی ابداع نشده است. با این حال، ابزارهای خاصی به صورت آنلاین در وب سایت های مختلف وجود دارد تا شما با انجام یک سری تست ها به این درجه از آگاهی برسید که آیا به سینستزیا دچار شده اید یا خیر. قطع به یقین مشاوره با پزشک هم می تواند در این زمینه راه گشا باشد.

منبع: Webmd