عوامل موثر بر اهدای خون در شرایط بحرانی - مجله خزرکوه

به گزارش خبرنگاران، هر روز بسکمک از مردم در سراسر جهان به خون و محصولات خون نیاز دارند. زنجیره تامین خون و مدیریت بحران در دو دهه اخیر به علت تعداد روزافزون بلایای طبیعی، دو زمینه تحقیقاتی محبوب بوده اند. محققان در پژوهشی با عنوان عوامل موثر بر اهدای خون در زنجیره تامین خون تحت شرایط بحران این موضوع را بررسی کرده اند.

در این پژوهش که توسط مجید معتمدی و محمدمهدی موحدی از گروه مدیریت صنعتی دانشگاه آزاد واحد فیروزکوه و جواد رضاییان زیدی و علیرضا رشیدی کمیجان از گروه مهندسی صنایع دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه اجرا شده، آمده است: تحقیق حاضر، از منظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت تحقیق توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق را اهداکنندگان مستمر و باسابقه خون در استان مازندران که در چهار ماه اول سال 1397 اقدام به اهدای خون کردند، تشکیل دادند.

بر اساس آن چه در این مقاله آمده: در چهار ماه اول سال 97 تعداد 43 هزار و 761 نفر در استان مازندران پیروز به اهدای خون شدند که از این تعداد 30 هزار و 392 نفر از اهداکنندگان مستمر، 12 هزار و 247 نفر باسابقه و یک هزار و 122 نفر برای بار اول خون اهدا کرده بودند.

پژوهشگران برای برآورد حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده کردند که با توجه به سطح خطای پنج درصد، تعداد نمونه 384 نفر برآورد شد.

در این مقاله آمده است: نمونه گیری به روش خوشه ای توسط محقق انجام شد. به منظور جمع آوری داده از ابزار پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد. با مراجعه محقق به مراکز انتقال خون در شهرهای استان مازندران اعضای شرکت کننده در پژوهش پس از آشنایی با پژوهش و اهداف آن، با تمایل خود و بدون ذکر نام به سوالات پرسش نامه هایی که در اختیار آن ها بود، پاسخ دادند.

در بخش دیگری از این مقاله آمده است: در این پژوهش از 384 نفر نمونه، 92.97 درصد را مردان و 7.03 درصد را زنان تشکیل داده بودند. نتایج نشان داد که تبلیغات و اطلاع رسانی با ضریب تاثیر 10.31 بیشترین تاثیر را بر اهدای خون توسط اهداکنندگان در شرایط بحرانی داشت. در این تحقیق تبلیغات و اطلاع رسانی توسط رسانه های اجتماعی، شبکه های مجازی و رادیو و تلویزیون به عنوان ابزاری موثر برای نشان دادن ابعاد حادثه و اطلاع رسانی در رابطه با نیاز خون به عنوان یک منبع حیاتی در شرایط بحران مطرح شد.

نویسندگان این مقاله می گویند: متغیر دیگری که در این تحقیق در رابطه با اهدای خون در شرایط بحرانی مورد بررسی قرار گرفت، انگیزه اهداکنندگان بود که بعد از تبلیغات بیشترین تاثیر را داشت. مولفه های ایجاد انگیزه در اهداکنندگان خون در این تحقیق عبارت بود از همدلی، که بیشترین انگیزه را در اهداکنندگان ایجاد می کند، نوع دوستی و باورهای مذهبی. یکی از انگیزه های افراد از اهدای خون را می توان کمک به هم نوع و اجر معنوی آن بیان نمود که این اعتقاد به عنوان یک عامل محرک قدرتمند می تواند دستیابی به جلب مشارکت عمومی برای تهیه خون سالم را آسان تر کند.

طبق آن چه در این مقاله آمده است، آگاهی اهداکنندگان در رابطه با اهدای خون متغیر دیگری بود که اثرگذاری آن با ضریب تاثیر 8.60 مورد تایید قرار گرفت و نتایج نشان داد آگاهی از شرایط اهدای خون و آگاهی نسبت به مراحل، زمان و مکان در اهدای خون توسط افراد بیشترین تاثیر را داشت.

نویسندگان در بخش پایانی این مقاله می گویند: تبلیغات، انگیزش، آگاهی و هنجارهای ذهنی اهداکنندگان بر اهدای خون در شرایط بحران تاثیر مستقیم و مثبتی دارند. با توجه به این که تبلیغات و اطلاع رسانی بیشترین تاثیر را بر اهدای خون توسط اهداکنندگان در شرایط بحرانی دارند، نهادهای متولی مدیریت بحران و سازمان انتقال خون می توانند از شبکه های مجازی جهت ترغیب اهداکنندگان برای اهدای خون در شرایط بحرانی استفاده کنند.

این پژوهش در دومین شماره نهمین دوره فصلنامه طب انتظامی منتشر شده است.