نجات قلعه دوره ساسانی از تخریب حفاران غیرمجاز - مجله خزرکوه

میثم لباف خانیکی، سرپرست خواناسازی، مستندنگاری و حفاظت از چاله حفاری غیرمجاز قلعه دختر بازه هور، گفت:

قلعه دختر بازه هور مشهد، بخشی از محوطه تاریخی بازه هور در جنوب غرب مشهد است. این محوطه تاریخی، بر فراز گردنه ای واقع شده که راه قدیک خراسان - سیستان از آن عبور می نماید.

لباف خانیکی در این باره اضافه نمود:

گرچه حفاری های غیر مجاز متعدد، سیمای این محوطه را به هم ریخته است ولی به نظر می رسد همچنان شواهد ارزشمندی از معماری دوران ساسانی در این محوطه دفن باشد، که کاوش علمی آنها می تواند بخش مهمی از سوالات و ابهامات موجود پیرامون تاریخ و فرهنگ خراسان پیش از اسلام و اوایل دوران اسلامی را پاسخ دهد.

لباف درباره حفاری های غیرمجاز این محوطه اظهار کرد:

دومین فصل از برنامه پنج ساله مطالعات باستان شناسی در محوطه تاریخی بازه هور به کاوش در قلعه دختر اختصاص یافته بود و پیش از آنکه اعتبار لازم برای تحقیقات مزبور فراهم آید، فصل جدیدی از حفاری های غیرمجاز در این محوطه انجام شد و کلنگ سودجو زخمی بر پیکره یکی از آثار شکوهمند دوران ساسانی وارد آورد. آثار عیان شده به مقدار ای بود که در اوایل مرداد ماه گذشته همراه با دکتر شیرازی، رییس پژوهشکده باستان شناسی به محل رفته و انجام عملیات نجات بخشی در دستور کار نهاده شد. پس از صدور مجوز به وسیله ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در شهریور ماه امسال، گروهی متشکل از باستان شناسان ارشد راهی محل شده و عملیات خواناسازی، مستندنگاری و حفاظت موضعی آثار مکشوفه در چاله حفاری غیرمجاز انجام شد.

لباف خانیکی از شناسایی گوشه ای از یک فضای معماری در جریان عملیات اطلاع داد و اضافه نمود که در این فضا، ستون هایی مزین به گچبری های کم نظیر از عصر ساسانی انباشته شده بود و قطعات پاره پاره گچبری که روزگاری زینت بخش آن بنا بوده، در اثر حفاری غیر مجاز به اطراف پراکنده شده بود.

در میان گچبری ها، نقوش هنرمندانه ای از پیکره انسان، بوته های تاک، اشکال هندسی متنوع و مهم تر از همه، کتیبه های فارسی میانه شناسایی شد که هر کدام بخش مهمی از تاریخ و هنر خراسان و ایران را در دوره ساسانی روایت می نمایند.

لباف خانیکی در پایان اظهار بیان نمود:

اگر چه اقدامات کور و ناآگاهانه حفاران غیرمجاز نشان داده که در این محوطه هیچ خمره ای مملو از سکه و هیچ مجسمه زرین و سیمینی وجود ندارد، ولی واضح است که حفاطت از این آثار و مطالعه و کشف علمی آنها خواهد توانست علاوه بر حل مسائل مهمی درباره تاریخ و فرهنگ ایران، ثروت، رونق و توسعه مالی را برای این منطقه به ارمغان آورد. بعلاوه در راستای تحقق اهداف نجات بخشی، پس از مستند نگاری آثار مکشوفه، سطح آثار مکشوفه با حفظ موازین علمی حفاظت، پوشش یافت تا از گزند عوامل طبیعی مصون مانده و در جریان کاوش های باستان شناسی آینده در ارتباط با دیگر عناصر مکشوفه، مجموعه ای بی نظیر از هنر معماری، تاریخ و فرهنگ خراسان، در معرض دید و نظر پژوهشگران و علاقه مندان قرار گیرد.

منبع عکس: ایرنا