رشد شاخص بهره وری در 2 سال گذشته مثبت شده است - مجله خزرکوه

میرسامان پیشوایی رئیس سازمان ملی بهره وری در برنامه صف اول به سوالات زیر پاسخ داد.

حوزه وظایف سازمان بهره وری چیست؟

پیشوایی: نقش اصلی سازمان ملی بهره وری این است که در حوزه بهره وری، سیاست گذاری، راهبری و ارزیابی کند و شرایط بهره وری دستگاه ها را به ارکان سیاست گذار کشور گزارش دهد. آنالیز کند آیا اهداف و برنامه ها در حوزه بهره وری محقق شده است و راهبردهایی برای تحقق اهداف ارائه دهد.

ما از ابتدا عضو سازمان بهره وری آسیایی بودیم و همچنان عضو فعال آن هستیم.

در حوزه ملی هم در دولت سیزدهم باز تعریف نقش داشتیم. رویکرد تحولی اصلی این بوده که سازمان به جای آنکه سیاست گذاری کند، تبدیل به تنظیم گر سیاست ها گردد. سازمان تنظیم گر بهره وری که مبتنی بر هوشمند سازی حرکت کند و مردمی باشد.

در این خصوص دولت مکلف است اما نگاه جامع باید به بهره وری در بخش های مختلف داشته باشیم.

نسبت به دستگاه های استانی چگونه ایفای نقش می کنید؟

پیشوایی: 34 دستگاه ملی داریم و در کنار آن دستگاه های استانی هم داریم. همه دستگاه های ملی و استانی موظف هستند چرخه بهره وری را استقرار دهند و سازمان ملی بهره وری وظیفه راهبری دارد.

چرخه بهره وری یعنی هر دستگاه باید اول مسائل نا بهره وری را شناسایی کند ما هم یاری می دهیم وکمیته بهره وری در دستگاه ها داریم . در هر دستگاه مسائل ریشه یابی می گردد و برای آن اقدام معین می کنیم.

عملکرد دستگاه ها در بهره وری را هر سه ماه یک بار به دولت و هر 6 ماه یک بار به مجلس ارائه می دهیم.

برخی مسائل بهره وری در دستگاه ها موضوعات عمومی است. مثل موضوع فرآیندها، اصلاح فرآیندها و نیروی انسانی. در برخی دستگاه ها ازدیاد نیرو داریم در حالی که برخی دستگاه ها کمبود دارند. بهره وری نیروی انسانی مهم است.

یک سری موضوعات هم اختصاصی هر دستگاه است. مثلا در وزارت نفت، اندازه مصرف انرژی مطرح است و اینکه چه اندازه اتلاف انرژی در بخش ها وجود دارد که باید برای حل این مسائل برنامه ریزی کرد.

هدف گذاری در برنامه ششم رشد 2.8 درصدی بهره وری بوده چرا محقق نشده و رشد بهره وری تنها 0.2 درصد بوده است؟

پیشوایی: به دو روش شاخص بهره وری را محاسبه می نمایند.

رشد شاخص بهره وری در 10 سال گذشته منفی بوده ، این شاخص در سال های 99 و 1400 رشد مثبت را داشته است اما پایدار بودن آن مهم است .

تحقق این امر احتیاجمند پیگیری جدی است اولا باید مدیران را جوابگو کنیم. عملکرد بهره وری دستگاه را باید همه ببیند.

به این منظور سامانه آینه بهره وری ایران راه اندازی شده و اطلاعات بهره وری دستگاه ها برای عموم مردم و نخبگان در دسترس است.

مقرر شده با هماهنگی سازمان امور اداری و استخدامی، کارنامه بهره وری مدیران را داشته باشیم تا عملکرد بهره وری مدیران معین باشد.

برای الزام دستگاه ها به اجرای نکات در این حوزه عزمی وجود دارد؟ چه اندازه نخبگان در خصوص بهره وری حساس هستند؟

نخبگان روی تارنمای سازمان نظرمی دهند ما باید آنها را فعال تر کنیم. دانشگاه ها باید در حوزه بهره وری فعال شوند و به دستگاه های اجرایی یاری دهند.

اگر چیزی به نام حقوق نجومی داریم، اتلاف کهکشانی منابع را هم داریم. ممکن است مدیری حقوق معمولی داشته باشد اما با امضاهای اشتباه باعث اتلاف و حیف و میل منابع ملی گردد.

برای این که بهره وری مدیران اجرایی گردد چه تمهیدی اندیشیده اید؟

پیشوایی : اولین حرکت این است که ساز و کار قانونی ایجاد گردد. به این منظور اتصال بهره وری به تخصیص بودجه اجرا شده و الان 3 درصد از بودجه دستگاه های اجرایی منوط به بهره وری آنها است البته این اندازه کم است و باید بیشتر گردد.

دومین گام اتصال جبران خدمات کارکنان دولت به بهره وری است که به یاری سازمان امور اداری و استخدامی احتیاج داریم.

اگر دستگاهی شایستگی فراوریی کمتری دارد باید شایستگی مصرف کمتری هم به آن دستگاه داده گردد.

سومین اقدام این است که تسهیلات نوآوری و فناوری را به بهره وری گره بزنیم. طبق آیین نامه مصوب هیات دولت دستگاه ها موظف هستند گزارش ارائه دهند و ما هم در اختیار عموم می گذاریم.

با یاری رسانه ها باید مطالبه بهره وری تبدیل به مطالبه همگانی گردد.

آماری از بهره وری در حوزه های مختلف دارید؟

پیشوایی: در حوزه بهره وری نیروی انسانی خیلی اوضاع خوب نبوده است.

به تفکیک بخش ها در 4 حوزه خدمات، صنعت و معدن ، نفت و گاز و کشاورزی شاخص بهره وری داریم. تنها حوزه ای که رشد مثبت داشته کشاورزی بوده و بدترین آمار را حوزه نفت داشته که البته تحریم هم اثرگذار بوده است.

در خصوص بهره وری سرمایه مشکل جدی داریم. مشکل اصلی دستگاه های دولتی این است که تجدید ارزیابی سرمایه نکرده اند و قیمت سرمایه دستگاه ها مربوط به سال های قبل است. مدیر شرکت هم تمایلی ندارد به این کار چون معین می گردد با سرمایه بیشتر بهره وری کمتری داشته است.

ما این کار را دنبال می کنیم تا دستگاه های دولتی ملزم به تجدید سرمایه ها شوند با این کار برخی ناکارآمدی ها شفاف تر می گردد.

بهره وری ما نسبت به کشور های همسایه و منطقه چگونه بوده است؟

پیشوایی : در آمار 10 ساله در آسیا خوب نیستیم و در رتبه یکی مانده به آخر قرار داشتیم اما در دو سال اخیر حرکت مثبت بوده است.

3 نکته اصلی بهره وری را افزایش می دهد. اول اینکه هرجا رقابت شفاف ایجاد کنیم بهره وری رشد پیدا می نماید. نکته دوم نو آوری و سوم همکاری دستگاه ها است.

کدام دستگاه ها در این خصوص مسئول هستند؟

پیشوایی: همه دستگاه ها مسئول هستند. سال جاری سازمان ملی بهره وری ، جریان سازی نو آوری بهره ور را دنبال می نماید. در 3 بخش حمل و نقل ، انرژی و کشاورزی تمرکز کردیم و مسائل نا بهره ور را با همکاری دستگاه های متولی و معاونت علمی استخراج می کنیم.

از شرکت های دانش بنیان دعوت کردیم ایده ها را برای حل مسائل ارائه دهند. دستگاه متولی بخش باید اینها را در آغوش بگیرد.

برای بهره وری در حوزه سرمایه چه اقدامی اجرا شده است؟

پیشوایی: هر دستگاه موظف است مسائل نابهره وری را معین کند که یکی از آنها سرمایه است. سرمایه های زیادی در دستگاه ها داریم که غیر مولد است به طور مثال ملکی در دستگاه دولتی چندین سال راکد مانده است. باید دستگاه جوابگو باشد . این امر احتیاجمند پیگیری و مطالبه گری جدی است.

آمار بهره وری در شرکت های دولتی چگونه است؟

پیشوایی: نقش شرکت های دولتی در اقتصاد از دولت هم بیشتر است. 9 درصد از فراوری ناخالص داخلی به طور مستقیم به وسیله شرکت های دولتی انجام می گردد. 1300 همت اعتبارات بودجه ای دولت است در حالی که شرکت های دولتی 2300 همت اعتبار بودجه ای دارند.

هدف اصلی در دولت سیزدهم این است که بهره وری دستگاه ها بدون لکنت و شفاف مطرح گردد.

سال گذشته 320 شرکت مشمول این قانون بودند که موظف هستند اطلاعات صورت های مالی را در اختیار ما قرار دهند ما محاسبات بهره وری را انجام دهیم و گزارش به سازمان امور اداری و اسخدامی و برنامه و بودجه دهیم تا طبق عملکرد بهره وری مجوز پاداش به هیات مدیره بدهند. یعنی اگر بهره وری منفی باشند، هیات مدیره نباید پاداش بگیرند.

از 320 شرکت دولتی، 204 شرکت عمل به قانون کردند. سال جاری برای تضمین اجرای این قانون مقرر شده اگر اعضای هیات مدیره شرکت ها تخلف داشته باشند مشمول 6 ماه تا 2 سال حبس شوند.

پارسال شاخص بهره وری چندعاملی شرکت های دولتی منفی 18.5 درصد بوده و بهره وری شرکت ها به غیر از شرکت های نفتی مثبت 3 درصد بوده است. شرکت های فناوری اطلاعات و ارتباطات بالاترین بهره وری را داشته اند

در بهره وری نیروی انسانی شرایط چگونه است؟

پیشوایی: آمار 10 ساله بهره وری در حوزه نیروی انسانی کمتر از صفر بوده است.

برای بهبود این آمار اتصال جبران خدمات کارکنان دولت به عملکرد بهره وری باید اتفاق بیفتد که اکنون با همکاری سازمان اداری و استخدامی این کار در حال اجرا است.

این کار باید ادامه داشته باشد و ما هم باید معیار ها را برای سنجش بهره وری دقیق تر کنیم.

خبرنگاران مالی اقتصاد و انرژی