مخاطرات بارداری دوقلویی - مجله خزرکوه

به گزارش، مژگان وهابی دستجردی، درباره علت شکل گیری بارداری های دو یا چندقلویی، گفت: معمولاً دوقلو ها حاصل لقاح دو تخمک مجزا با دو اسپرم هستند. یعنی در سیکل قاعدگی دو تخمک آزاد می گردد و با دو اسپرم لقاح می یابد که حاصل آن تشکیل دو جنین و تولد دوقلو های ناهمسان است. در مواردی هم که به صورت تصادفی رخ می دهد، یک تخمک و یک اسپرم لقاح می یابند، اما در همان اول، سلول لقاح یافته به دو سلول تقسیم می گردد که این دو سلول به صورت مجزا جفت و جنین تشکیل می دهند و در نهایت به تولد دوقلو های همسان می انجامد که به لحاظ ژنتیکی نیز مشابه اند.

وی، درباره عواملی که احتمال بارداری دو یا چندقلویی را افزایش می دهند، گفت: یکی از این عوامل نژاد است. مثلا در نژاد آفریقایی- آمریکایی شانس دوقلویی بیشتر است. عامل مهم دیگر وراثت، به ویژه از سوی مادر است. زمانی که مادر خودش حاصل یک زایمان دوقلویی است یا در خانواده اش سابقه بارداری دوقلویی دارد، شانس بارداری دوقلویی برایش به مراتب بیشتر است.

وهابی ادامه داد: عامل دیگر قد و جثه مادر است، در مادران قد بلند و با جثه درشت، احتمال بارداری دو یا چندقلویی بیشتر است. همچنین، تغذیه مناسب و کافی نیز احتمال بارداری دوقلویی را افزایش می دهد. افزون بر این موارد، تعدد بارداری، به ویژه بیش از چهار بار، احتمال بارداری چندقلویی را بیشتر می نماید.

این متخصص زنان، احتمال بارداری دو یا چندقلویی را در روش های یاری باروری بیشتر دانست و اضافه نمود: در روش های یاری باروری یا درمان ناباروری تمرکز بر این است که با افزایش تعداد تخمک شانس بارداری افزایش یابد، به همین دلیل در زوج هایی که از روش های درمان ناباروری استفاده می نمایند، احتمال بارداری دو یا چندقلویی بیشتر است.

وی گفت: البته با پیشرفت روش های درمان ناباروری، متخصصان کوشش می نمایند تا تعداد جنین کمتری را منتقل نمایند و از بروز عوارض بارداری دو یا چندقلویی پیشگیری نمایند.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا با اشاره به پرخطر بودن بارداری دوقلویی یا چندقلویی، اضافه نمود: بارداری دو یا چندقلویی عوارض متعددی دارد. از همان ابتدای بارداری، به دلیل بزرگ تر بودن سطح جفتی و ترشح بیشتر هورمون بارداری، احتمال بروز تهوع و استفراغ بیشتر است و حتی در مواردی ناچاریم خانم باردار را بستری کنیم.

وی ادامه داد: در طول بارداری نیز، به نسبت بارداری تک قلویی، احتمال بروز فشار خون بارداری، شدت بالای فشار خون بارداری و سن پایین ابتلا به آن، بیشتر است. البته علت ابتلا به فشار خون بارداری هنوز معین نیست، ولی نظریاتی وجود دارد که آن را به ترشح مواد جفتی مرتبط می نماید. در بارداری دو یا چندقلویی میزان ترشح این مواد، به دلیل توده جفتی بزرگ تر، بیشتر است و این می تواند توجیه نماینده علت خطر بیشتر ابتلا به فشارخون بارداری در بارداری های چندقلویی باشد.

وهابی گفت: عارضه مهم دیگر خطر زایمان زودرس به صورت خودبه خود، به عللی مثل پارگی کیسه آب، یا با مداخله پزشکی، به عللی مثل وجود خطر برای سلامت مادر، است. زایمان زودرس می تواند باعث بروز خطر برای جنین ها یا ناتوانی های آینده برای نوزادان گردد.

وی در ادامه به مخاطرات زایمان در بارداری چندقلویی اشاره نمود و اضافه نمود: عوارض زایمانی نیز در بارداری چندقلویی بیشتر است. میزان خونریزی دو برابر بارداری تک قلویی است، خطر زایمان اورژانسی به دلایلی مانند کنده شدن جفت بیشتر است و خطر ابتلا به مسائل انعقادی نیز بیشتر است.

این متخصص زنان یادآور شد: بارداری های چندقلویی جنین را هم تهدید می نمایند. خطر سقط به ویژه در سه ماهه اول بارداری بیشتر است. احتمال از بین رفتن یکی از قل ها در طول بارداری، به دلایل نامعلوم، بیشتر است. خطر وزن کم و مسائل رشد هم در بارداری دو یا چندقلویی بیشتر است. این اختلالات را ما در بارداری دوقلویی همسان بیشتر می بینیم. دو قل ممکن است ارتباطات عروقی داشته باشند یا حتی یک قل از قل دیگر تغذیه کند و اختلاف وزن فاحش ایجاد گردد. همچنین، خطر بروز انواع ناهنجاری های جنینی، مانند ناهنجاری قلبی، در بارداری چندقلویی، به ویژه بارداری دوقلویی همسان، بیشتر است.

وهابی با اشاره به افزایش تمایل زوج ها به بارداری چندقلویی گفت: این روز ها بسیاری از زوج ها دوست دارند که دوقلو باردار شوند. زیرا فکر می نمایند خوب است که می توانند با یک بارداری صاحب دو فرزند شوند. اما این فقط ظاهر ماجرا است. اگر زوجین از خطرات و عوارض بارداری دو یا چندقلویی برای مادر و جنین مطلع باشند، حتماً بارداری تک قلویی کم خطر را به بارداری دوقلویی پرخطر ترجیح خواهند داد.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا هدف از مراقبت های بارداری را کاهش عوارض مادری و جنینی دانست و گفت: در بارداری دو یا چندقلویی ضرورت و میزان این مراقبت ها بیشتر از بارداری تک قلویی است و بنابراین، به ویزیت ها و سونوگرافی ها بیشتری احتیاج است. زیرا پزشک باید مواظب بروز عوارض بارداری باشد و مثلاً در سه ماهه نخست آنالیز کند که آیا بارداری دوقلویی تک جفتی است یا دوجفتی. زیرا بارداری تک جفتی می تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد. همچنین، باید به طور مداوم شرایط جنین ها را از نظر وزن گیری و رشد و بروز ناهنجاری ها آنالیز کرد؛ بنابراین طبق صلاحدید پزشک، ممکن است تعداد ویزیت ها بیشتر و فواصل آن ها کمتر از بارداری تک قلویی باشد.

این متخصص زنان درباره تغذیه در بارداری چندقلویی گفت: مادرانی که دوقلو یا چندقلو باردار می شوند ممکن است فکر نمایند که باید بیشتر غذا بخورند یا مواد قندی بیشتری مصرف نمایند. این تصور اشتباه است.

وی اضافه نمود: نکته مهم در تغذیه دریافت گروه های مختلف مواد غذایی به میزان کافی است. البته خانم های دارای وزن نرمال، یعنی دارای شاخص توده بدنی بین 20 تا 25، می توانند در بارداری دو یا چندقلویی بین 16 تا 24 کیلوگرم افزایش وزن داشته باشند، اما اگر خانمی خودش اضافه وزن دارد، باید مراقب افزایش وزن خود در دوران بارداری باشد. به طور کلی توصیه می گردد که تغذیه خانم های باردار روزانه شامل 40 درصد کربوهیدرات، 40 درصد چربی و 20 درصد پروتئین باشد که باید در وعده های متعدد و از مواد غذایی متنوع و سالم دریافت شوند.

وهابی درباره راه های جلوگیری از زایمان زودرس در بارداری دوقلویی یا چندقلویی، گفت: متاسفانه این عارضه جزو خطرات جدی این نوع بارداری ها است و علت آن می تواند اتساع رحم، انقباضات رحمی و پارگی کیسه آب باشد.

وی ادامه داد: در بارداری دوقلویی حتی در تجویز دارو نیز محدودیت های بیشتری داریم و بنابراین، چاره ای جز مراقبت و کنترل بیشتر خانم باردار نداریم. اما در بارداری چندقلویی که خانم با نارسایی دهانه رحم روبرو است، می توانیم با سونوگرافی منظم و مداوم، طول سرویکس را اندازه گیری کنیم و زمانی که از محدود نرمال کوتاه تر شد و خطر زایمان زودرس پیش آمد، با انجام سرکلاژ یا دوختن دهانه رحم، این خطر را کاهش دهیم. البته حتی سرکلاژ نیز در بارداری چندقلویی باید با احتیاط بیشتر و فقط در موارد ضروری انجام گردد، در غیر این صورت می تواند عوارض بیشتری به همراه داشته باشد.

وهابی درباره امکان پذیر بودن زایمان طبیعی در این بارداری ها، گفت: معمولاً در موارد اندک و خاص زایمان طبیعی در بارداری دوقلویی امکان پذیر است. اگر سر هر دو قل به سمت پایین باشد، متخصص زنان هنگام زایمان حضور داشته باشد، یک فرد مجرب همۀ مراحل زایمان را انجام دهد و اتاق عمل هم برای موارد اضطراری و انجام سزارین در دسترس و آماده باشد، ممکن است به صورت طبیعی زایمان انجام گردد.

وی با اشاره به راه های جلوگیری از عوارض بارداری چندقلویی، گفت: اگر بارداری سه قلویی یا بیشتر داشته باشیم، می توانیم از عمل ریداکشن یا کاهش انتخابی جنین استفاده کنیم. یعنی پس از غربالگری اولیه که در هفته های یازدهم تا سیزدهم بارداری انجام می گردد، جنین یا جنین های مشکوک به داشتن ناهنجاری یا جنین های کوچک تر انتخاب و حذف می شوند تا جنین های دیگر بتوانند بهتر رشد نمایند و سالم بمانند.

این متخصص زنان در سرانجام با اشاره به باور های نادرست درباره مراقبت های بارداری، اظهارداشت: لازم نیست که خانم های باردار، چه بارداری ناشی از آی وی اف یا بارداری دوقلویی، در دوران بارداری مدام استراحت نمایند و بیشتر از حد احتیاج غذا بخورند. مثلاً در سه ماهه نخست اصلاً لازم نیست مادر وزن اضافه کند، به ویژه اگر از قبل اضافه وزن داشته باشد و در طول بارداری هم باید رژیم غذایی کافی، متعادل و متنوع داشته باشد. بنابراین، نباید پرخوری نمایند و یا اطرافیان آن ها را به مصرف بیش از حد مواد غذایی وادار نمایند. همچنین، اگرچه در بارداری دو یا چندقلویی توصیه می گردد که خانم کمتر فعالیت کند، اما این به معنی استراحت مطلق نیست، زیرا نداشتن تحرک می تواند باعث ایجاد عوارضی مثل مسائل انعقادی گردد.

منبع : مهر