نگاهی به بزرگترین مشکل فراوری کنندگان صنایع دستی استان سمنان - مجله خزرکوه

استان سمنان به واسطه اقلیم و جغرافیایی که دارد همواره مورد توجه جهانگردان بوده و در نتیجه سالانه پذیرای هزاران جهانگرد داخلی و خارجی و نزدیک به 18 میلیون زائر رضوی است که از مسیر سمنان برای تردد به سمت مشهد الرضا (ع) عبور می نمایند.

این حجم از جهانگردان و زائران رضوی یک ظرفیت ویژه برای بهره برداری مالی به نفع مردم و فراوریگران به خصوص فعالان حوزه جهانگردی و صنایع دستی است اما مشکل اینجا است که به وضوح برنامه ای برای این مهم در استان وجود ندارد.

کارشناسان عقیده دارند که ما ظرفیتهای مهمی در حوزه صنایع دستی و جهانگردی در استان سمنان داریم که حتی مردم بومی منطقه هم از وجود آنها بی خبر هستند چه برسد به جهانگردان داخلی و خارجی، در نتیجه تا این غفلت ها وجود دارد، نمی توانیم شاهد شکوفایی اقتصاد جهانگردی و صنایع دستی در این ناحیه از ایران زمین باشیم.

سال جاری استان سمنان شاهد دو رویداد بسیار مهم در حوزه جهانگردی بود که یکی انتخاب سمنان به عنوان نماینده ایران در کنسرسیوم جهانگردی جاده ابریشم با حضور 20 کشور جهان از جمله چین و دیگری ثبت شش کاروانسرای شاه عباسی استان در لیست میراث بین المللی که می تواند نشان از جاذبه های جهانگردی خوب استان باشد.

اما فقدان برنامه ریزی مدون، بکارگیری سازمان های مردم نهاد فعال در حوزه جهانگردی و صنایع دستی در معادلات مدیریتی استان سمنان، نداشتن طرح های جامعه جهانگردی، عدم برند سازی و معرفی صنایع دستی استان سمنان و فقدان حتی یک بازارچه صنایع دستی دائمی در استان به وضوح بر روی این رویدادها سایه افکنده است.

مدیر کل میراث فرهنگی استان سمنان ضمن اشاره به ظرفیتهای بزرگ استان در بحث صنایع دستی گفت: هفتمین دوره داوری آثار صنایع دستی تحت عنوان مهر اصالت با حضور چند استان در شاهرود برگزار گردید و خوشبختانه 33 اثر از استان توانستند مهر اصالت کالا دریافت نمایند.

امیر کرم زاده با بیان اینکه در شش دوره قبلی که این داوری ها اجرا شده بود 53 اثر استان توانسته بودند مهر اصالت کالا دریافت نمایند، گفت: با احتساب پذیرفته شدگان دوره تازه می بایست گفت 86 اثر استان هم اکنون مهر اصالت دارند که می تواند زمینه ساز حضور آنها در رویدادهای ملی جهانگردی و صنایع دستی باشد.

وی با بیان اینکه 9 اثر صنایع دستی هنرمندان استان سمنان دارای مهر اصالت بین المللی هستند، اضافه نمود: شماره دوزی ابریشم، پارچه بافی سنتی، فراوریات چرم دست دوز، تانه بافی، شماره دوزی و مصنوعات چوبی و…در زمره هنرهای استان هستند که توانسته اند مهر اصالت دریافت نمایند.

مدیر کل صنایع دستی استان سمنان با بیان اینکه بازارچه صنایع دستی دائمی استان 50 درصد پیشرفت فیزیکی دارد، گفت: با تکمیل این زیرساخت صنایع دستی هنرمندان از سراسر استان به نمایش گذاشته می گردد.

یکی از مهمترین معضلات صنایع دستی استان سمنان فقدان بازارچه صنایع دستی و در واقع بازار فروش است. یک فعال حوزه صنایع دستی ضمن بیان اینکه ظرفیتهای بسیار خوبی در زمینه فراوری صنایع دستی در استان وجود دارد اما مشکل ما بازار فروش است، گفت: در هیچ برهه ای با حضور هنرمندان توانمند، صنایع دستی استان مشکل فراوری نداشته بلکه همواره بازار فروش، معضل اصلی هنرمندان فعال صنایع دستی استان است.

فاطمه امیری با بیان اینکه امروز بسیاری از صنایع دستی استان سمنان توانسته اند به ثبت ملی برسند و بعضی صنایع دستی مانند تانه بافی یا سبک بافندگی شماره ای سنگسر و فرش خود رنگ این ایل حتی به نام استان ثبت شده است، بیان نمود: تمام این ظرفیت ها بدون برند سازی و ایجاد شرایط فروش، هیچ دردی را دوا نخواهند کرد.

وی با اشاره به افزایش بی سابقه هزینه تأمین اقلام اولیه مرتبط با فراوری صنایع دستی از چسب، چوب، چرم، نخ و…اضافه نمود: فراوری صنایع دستی در استان روز به روز سخت تر و گران تر می گردد و مقابل حمایت مسئولان برای فروش محصولات فراوریی هنرمندان روز به روز کمتر، در نتیجه به نظر نمی رسد که آینده خوبی را بتوان برای صنایع دستی استان متصور بود، چرا که اگر هنرمند اثر خود را نفروشد نمی تواند آثار بعدی را فراوری کند.

دولت اما برای کارگاه های صنایع دستی و فراوریات خانگی تسهیلاتی را در نظر گرفته است اما به عقیده یک فعال دیگر حوزه صنایع دستی استان سمنان، این تسهیلات یاری بلاعوض نیستند بلکه باید بازپرداخت شوند و وقتی هنرمند صنایع دستی محصولی که با وام فراوری نموده را نتواند بفروشد، چطور می تواند به بانک بدهی خود را پرداخت کند.

حسین گلی با بیان اینکه مشکل ما در فروش است وگرنه تسهیلات بانکی به دردی نمیخورد، تاکید نمود: همه مسائل هنرمندان صنایع دستی استان که نقدینگی یا سرمایه در گردش نیست بلکه هنرمند ما باید چرخه مالی داشته باشد که بتواند اقلام اولیه را تأمین و حتی اقساط بانک را پرداخت کند.

وی با بیان اینکه مسئولان استان سمنان صرفاً به صنایع دستی نگاه مادی دارند یعنی تمام مشکل را در تسهیلات می بینند در صورتی که این همه حرف فعالان صنایع دستی استان نیست، اضافه نمود: ایجاد زمینه ای برای فروش محصولات و فراوریات صنایع دستی از حمایت های مادی مهمتر است لذا مسئولان باید به سمت ایجاد بسترهای عرضه، برپایی رویدادهای جهانگردی، صنایع دستی، جشنواره ها و…باشند تا هنرمندان صنایع دستی بتوانند محصولات خودشان را به فروش برسانند.

مدیر کل صنایع دستی استان سمنان چندی قبل در یک برنامه تلویزیونی حضور یافت و اظهارنظر قابل توجه و تأملی را داشت. کرم زاده در آن برنامه گفت: صنایع دستی کشور طبق اسناد بالادستی خصوصی سازی شده است به اعتقاد بنده خصوصی سازی برای صنایع دستی خیلی زود بود، چون هنوز هنرمندان ما قدرت اجاره مغازه و شرکت در نمایشگاه ها را ندارند و صنایع دستی ما هنوز به نقطه ای که باید نرسیده است.

این اظهارنظر نشان می دهد که اتفاقاً مسئولان ما به درستی مشکل را می شناسند و حتی می دانند که درد چیست اما آیا دولت راه درمان را هم می داند؟ یک کارشناس مالی می گوید: بزرگترین درد صنایع دستی به مثابه مشت نمونه خرواری از اقتصاد محلی استان سمنان، بی برنامگی است.

حسین گرگانی، کارشناس حوزه اقتصاد پیرامون نگاهی به بزرگترین مشکل فراوری نمایندگان صنایع دستی استان سمنان می گوید: ما در استان سمنان علیرغم میزبانی کنسرسیوم بین المللی جاده ابریشم و ثبت کاروانسراها، ثبت نزدیک به 60 اثر در زمینه مهر اصالت و نزدیک به 10 اثر در زمینه مهر اصالت بین المللی و دو شهر نمونه جهانگردی ده ها روستای هدف جهانگردی، وجود بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی و ابن یمین فرومدی و…هنوز طرح جامع جهانگردی و مسیرهای جهانگردی مقرون به صرفه قیمت مالی با رویکرد توانمند سازی جوامع محلی نداریم!

وی با بیان اینکه اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان مشخصاً در یک دهه اخیر نتوانسته آنطور که باید و شاید شرایط را برای برند سازی، معرفی و برنامه ریزی بهبود شرایط صنایع دستی استان ارتقا بدهد، اضافه نمود: ما اصل مهم و اساسی توسعه اقتصاد جهانگردی و صنایع دستی یعنی زیر ساخت و برنامه ریزی در استان سمنان توأمان با یکدیگر با مشکل روبرو هستند و این عرصه را برای فعالیت فعالان صنایع دستی تنگ تر از سابق نموده است.

در نهایت باید دید که آیا استان سمنان بالاخره بعد از مدتها صاحب بازارچه صنایع دستی می گردد یا خیر؛ از سوی دیگر باید دید که مسئولان میراث فرهنگی استان سمنان آیا می توانند برنامه ریزی بهتری برای فروش آثار صنایع دستی فراوریی استان داشته باشند؟