همه چیز درباره گل یوکا؛ انواع، خصوصیات و نکات کشت - مجله خزرکوه

یوکا، گیاهی پویا باوجود آرامش ظاهری

گیاه یوکا به دلیل گل های سوسنی شکل و شاخ و برگ نخل مانندش، با نام سوسن نخلی غول پیکر نیز شناخته می گردد. با این حال، یوکا یک درخت نخل واقعی نیست، بلکه نوعی مارچوبه است. بعضی از انواع گیاهان یوکا می توانند به اشکال درخت مانند رشد نمایند، به همین خاطر است که اغلب به آنها درختان یوکا می گویند. با این حال، توجه به این نکته مهم است که همه گیاهان یوکا به این شکل درخت مانند رشد نمی نمایند. بعضی از یوکاها کوچکتر و فشرده تر می مانند که این عامل، آن ها را به عنوان گیاهان زینتی مجذوب کننده تر می نماید. در ادامه با خصوصیات این گیاه بیشتر آشنا می شوید.

خصوصیات گیاه شناسی

یوکا با نام علمی Yucca filamentosa (گونه معروف آن) و زیرمجموعه خانواده Agavaceae، گیاه علفی چندساله است که ارتفاع آن از 30 سانتی متر تا 9 متر و عرض آن از 90 سانتی متر تا 4 متر می رسد. رنگ گل آن سفید، صورتی و یا کرمی است. این گیاهان در فضای باز نسبت به گیاهان داخلی، شانس بیشتری برای شکوفه دادن منظم دارند.

بعضی از گونه های یوکا رشد سریعی دارند و می توانند تا 60 سانتی متر در سال رشد نمایند، در حالی که گونه های با رشد کم در سال تا 13 سانتی متر رشد می نمایند. همه آن ها به شدت به خشکی مقاوم هستند. گلدهی یوکا معمولا در طول ماه های تابستان اتفاق می افتد که بعضی از گونه ها، خوشه های بلند و برجسته ای فراوری می نمایند که ارتفاع آن ها می تواند تا 3 متر نیز برسد.

انواع گیاه یوکا

معمول گیاهان یوکا را به دو دسته آپارتمانی و باغی (یا خارجی) تقسیم بندی می نمایند.

گونه های یوکای آپارتمانی

• Yucca gigantea: بعلاوه با عنوان Y.guatemalensis و Y. elephantipes نیز شناخته می شوند. این گیاه که گاهی یوکای بدون خار یا نیشکر یوکا نامیده می گردد، از پایه پیازی با برگ های بلند و شمشیری مانند تشکیل شده که نوک برگ آن به تیزی گونه های دیگر نیست. این گونه مانند درختی کوچک است که تنه برهنه با برگ های قوسی شکل دارد. آن ها نسبتا کند رشد نموده و بیشتر عمر خود در را داخل خانه می گذرانند. این گونه تا حد زیادی محبوب ترین گونه گیاهان آپارتمانی یوکا است.
• Yucca aloifolia: این گیاه یوکا که سرنیزه اسپانیایی نیز نامیده می گردد، دارای برگ های سفت و محکم است که به نوک تیز ختم می گردد. برگ های آن تا 50 سانتی متر طول دارند و می توانند به طرز خطرناکی تیز باشند. به طور کلی، اگر در منزل شما خردسال زندگی می نماید، نگهداری این گیاه توصیه نمی گردد.

گونه های یوکای باغی

• یوکای موزی (Y.baccata): این یوکای کاکتوس مانند دارای غلاف گوشتی و شیرین است که درون آن دانه هایش قرار دارند. رنگ غلاف ها از سبز تا بنفش تیره است که در شکل و مقدار موز می باشند. اگرچه طعم آنها بیشتر شبیه سیب زمینی شیرین است.
• Y.brevifolia (درخت جاشوا): این گیاه همواره سبز، رشد کندی دارد و معمولا در صحرای موهاوی در جنوب غربی ایالات متحده رشد می نماید. این یوکا بزرگترین گونه یوکا است که بیش از 9 متر رشد می نماید.
• (Adams needle) Y. filamentosa): درختچه ای همواره سبز با رشد کند و بدون ساقه که برگ های آن تیغه مانند است.
• Yucca elata: یک گیاه بیابانی خیره نماینده است که با ظاهر منحصر به فرد و ارتفاع 6 متری، تنه باریک و برگ های بلند و باریک خود جلب توجه می نماید. این گیاه در بهار، گل های سفید خامه ای می دهد که بالای شاخ و برگ ها بلند می شوند و چشم انداز چشم نوازی را به وجود می آورد. این گل ها رایحه ای شیرین پخش می نمایند که باعث جذب گرده افشان هایی مانند زنبورها و پروانه ها به خود می شوند. این گیاه مقاوم به خوبی با محیط های خشک سازگار است و می تواند شرایط خشکی را تحمل کند.

اهمیت فرهنگی گل یوکا

یوکا با وجود مجذوب کنندهیت آرامش بخش، با این وجود، گیاهی نمادین به شمار می رود. این گیاه نماد فرصت های نو، وفاداری، حفاظت و خلوص و پاکی است. صفت پاکی از توانایی این گیاه برای بازیافت هوای اطراف آن ناشی شده است.

در فرهنگ بومیان آمریکا، یوکا نماد استحاله و تکامل، محافظت و پاکسازی است. یوکا با ظاهری زیبا و شیک، می تواند مکمل مناسبی برای دکوراسیون اتاق نشیمن شما باشد.

زیستگاه و پراکندگی گل یوکا

یوکا در اصل در جنوب کشور آمریکا، آمریکای جنوبی و دریای کارائیب به صورت وحشی رشد می نماید. این گیاه در منطقه ها بیابانی شکوفا می گردد و بنابراین به خوبی با آفتاب کامل و خشکی نسبی کنار می آید. بعضی از گونه های وحشی یوکا نیز گل می دهند اما بعید است که جوانه ای روی گیاه آپارتمانی یوکا ببینید.

آب و هوای مورد علاقه

گیاهان یوکا با بیابان سازگار هستند، جایی که دما می تواند در روز به بالای 35 درجه و در شب حتی به زیر صفر درجه برسد. بنابراین، یوکاها نسبتا با بیشتر شرایط و نوسانات دمای داخل خانه سازگار هستند. آن ها با رطوبت میانه برترین رشد را خواهند داشت. بیشتر گونه های یوکا با آب و هوای گرم و خشک سازگار هستند اما در بعضی منطقه ها می توانند دمای سردتر را نیز تحمل نمایند. بعضی از گونه ها مانند Yucca rostrata می توانند در دمای کمتر از 28- درجه سانتی گراد به زندگی ادامه دهند، در حالی که بعضی دیگر ممکن است به یخبندان حساس تر باشند.

احتیاجهای خاک

این گیاهان وحشی، خاک منطقه ها خشک و شنی مانند صحرا و دشت های بزرگ را ترجیح می دهند و می توانند خاک های ضعیف شنی و خاکی که در مقابل تابش مداوم خورشید، زه کشی و خشک شده است را تحمل نمایند. بهتر است برای یوکا، خاک مخلوط گلدانی مقرون به صرفه قیمت تهیه کنید و آن را با ماسه درشت و پرلیت ترکیب کنید تا باعث افزایش زه کشی خاک گردد.

باغبانی گل یوکا

یوکاها را در اوایل بهار در فضای باز بکارید اما نباید خیلی نزدیک به خانه کاشته شوند. هرچند این گیاهان گونه های مهاجم نیستند اما سیستم های ریشه ای مهاجم دارند که می توانند به پایه های خانه، پیاده روها و لوله های زیرزمینی آسیب بزنند. مراقب نوک برگ های بلند و خاردار گیاهان یوکا باشید. آنها تیز و بُرنده هستند و می توانند به شما آسیب برسانند. مکان ایده آل برای این گیاه، زیر نور خورشید است اما بهتر است که در طول روز چند ساعت در سایه قرار بگیرد.

اگر گیاه یوکای خود را در داخل خانه نگهداری می کنید اما می خواهید آن را در تابستان برای دریافت نور بهتر، بیرون بیاورید، باید این کار را به تدریج انجام دهید تا گیاه با محیط نو سازگار گردد و باعث ایجاد تنش در گیاه نگردد. یعنی روز اول یکی دو ساعت بیرون باشد و به تدریج در روزهای بعد مدت زمان آن افزایش یابد تا به زندگی در فضای باز عادت کند. سازگاری تدریجی گیاهان به زندگی در فضای باز می تواند احتمال سوختگی برگ یا شوک سیستمیک را کاهش دهد. گونه های یوکا که به سرما مقاوم نیستند باید با سرد شدن هوا به داخل برگردند. برای این کار نیز باید حوصله به خرج دهید و گیاه طی چند روز بین بیرون و داخل در رفت و آمد باشد تا به تدریج به زندگی در داخل خانه عادت کند.

در فضای داخلی خانه، گیاهان یوکا گاهی اوقات احتیاج به هرس دارند؛ مخصوصا زمانی که برای شما دست و پاگیر می شوند. سعی کنید در اوایل بهار هرس را انجام دهید.

به طور عادی، مانع خاصی برای رشد گیاهان یوکا وجود ندارد. در شرایط مناسب، آن ها حدود پنج سال به عنوان گیاهان آپارتمانی زندگی می نمایند و اگر در فضای باز رشد نمایند، 20 تا 50 سال به عمر خود ادامه می دهند. یک گوشه پُرنور با رطوبت نسبتا کم برترین شرایط برای نگهداری گیاه یوکا در خانه و آپارتمان است. با گذشت زمان، گیاهان یوکا معمولا برگ های پایینی خود را از دست می دهند (در طبیعت، آویزان می شوند و یک پوشش مانند دامن در اطراف تنه ایجاد می نمایند)، و ظاهری شبیه به یک درخت پیدا می نمایند.

فصل کاشت

این گیاه را بهتر است در اوایل فصل بهار که رشد بهتری دارد بکارید. برترین فصل برای قلمه زدن یا سایر روش های تکثیر این گل اواخر زمستان و اوایل بهار است.

روش های تکثیر

تکثیر گیاهان یوکا را می توان به وسیله روش های مختلفی از جمله قلمه ساقه، پاجوش و بذر انجام داد. اگر یوکای شما بیش از حد رشد نموده است، نصف کردن ساقه گیاه و قرار دادن قسمت بالایی بریده شده در گلدان، ممکن است باعث رشد گیاه دیگری گردد. در ادامه چند روش اصلی تکثیر یوکا را می خوانید:

قلمه ساقه

یک روش برای تکثیر گیاهان یوکا استفاده از قلمه های ساقه است. یک ساقه سالم انتخاب کنید و آن را به چند قسمت، هر کدام حدود 10 تا 15 سانتی متر برش دهید. برگ های پایینی را جدا کنید و اجازه دهید قلمه ها چند روز خشک شوند. سپس قلمه ها را در مخلوط خاکی با زه کشی خوب بکارید و آن ها را کمی مرطوب نگه دارید تا زمانی که ریشه پیدا نمایند.

پاجوش

گیاهان یوکا اغلب پاجوش فراوری می نمایند که گیاهان کوچکی هستند که در اطراف پایه گیاه اصلی رشد می نمایند. این پاجوش ها را می توان با دقت از گیاه مادر جدا کرد و دوباره در گلدان یا تخت باغچه خود کاشت. مطمئن شوید که هر پاجوش، ریشه بزند و مراقبت و شرایط رشد مناسب را برای رشد آن فراهم کنید.

دانه

رشد یوکا از دانه ها می تواند برای شما مجذوب کننده باشد. برای آغاز، دانه ها را از میوه های بالغ یوکا جمع آوری کنید. بهتر است دانه ها را در خاکی با زه کشی خوب بکارید زیرا گیاهان یوکا شرایط خیلی مرطوب را دوست ندارند. می توانید به آرامی بذرها را با یک لایه نازک خاک بپوشانید و آن ها را تا زمانی که جوانه زنی رخ دهد به طور مداوم مرطوب نگه دارید. جوانه زدن ممکن است کمی طول بکشد، بنابراین شکیبا باشید! هنگامی که نهال ها جوانه زدند، می توانید به تدریج آن ها را با نور خورشید بیشتر و آبیاری کمتر سازگار کنید.

دستورالعمل های مراقبت

نهال های کاشته شده در ظرف باید در اولین زمستان در فضای داخلی نگهداری شوند تا از یخبندان در امان بمانند.

گیاهان بالغ ممکن است در منطقه های با زمستان های سرد و بادخیز دچار سوختگی زمستانی بر روی برگ های خود شوند. وقتی که گیاهان یوکا در ماه های سرد سال وارد خواب زمستانی می شوند، ذخیره آب را در برگ های خود متوقف می نمایند و خود را از یخ زدگی های عمیق محافظت می نمایند. در منطقه های که زمستان های سرد دارند، آبیاری را در اواخر تابستان کاهش دهید و اوایل مهر به طور کامل متوقف کنید.

اجازه بدهید تا ساقه ها به طور طبیعی از بین بروند. این گیاه مواد مغذی را در ریشه های خود ذخیره می نماید. در اواخر پاییز قبل از اولین یخبندان، شاخ و برگ های اضافی را قطع کنید و با استفاده از مالچ روی گیاه، آن را عایق بندی نموده و از آن در برابر هوای سرد زمستان محافظت کنید. در قسمت های حساس تر، مالچ را با پلاستیک یا گونی بپوشانید تا عایق بیشتری داشته باشد. محافظ و مالچ را در بهار پس از سپری شدن احتمال یخ زدگی بردارید.

نکات برای کشت پیروز

• گیاهان یوکا نور روشن و غیر مستقیم در داخل خانه را ترجیح می دهند.. قرارگرفتن یوکا در نور کم ممکن است منجر به رشد نازک تر و کندتر فرایند رشد این گیاه گردد، در حالی که نور شدید و مستقیم خورشید نیز باعث ایجاد لکه های سفید روی برگ ها می گردد یا نوک برگ ها را شنماینده و قهوه ای می نماید.
• اگر ساقه های گیاه مرطوب باشد، نشان دهنده آبیاری بیش از حد است. یوکاها به آبیاری بیش از حد حساس هستند. هفته ای یک بار گیاه خود را در طول فصل رشد یعنی بهار و تابستان آبیاری کنید و مطمئن شوید که زه کشی عالی دارد و بین دو نوبت آبیاری خشک می گردد. در فصل زمستان، سرعت آبیاری خود را به هر چند هفته یک بار (یا حتی کمتر) کاهش دهید. هرگز اجازه ندهید گیاه یوکا غرقاب گردد.

استفاده های دارویی گل یوکا

گیاهان یوکا نه تنها یک گیاه تزئینی در داخل خانه هستند، بلکه کاربردهای شگفت انگیز زیادی نیز دارند. بر اساس نتایج یک مطالعه مهم در ناسا، یوکا یکی از برترین گیاهان پاک نماینده هوا است که می تواند سموم و گازهای مضر را از هوا حذف کند.

همان گونه که قبلا اشاره شد، یوکا خاصیت خوراکی هم دارد. به ویژه گونه های خاصی مانند یوکای موزی و یوکای صابونی که گل ها و میوه های آبدار فراوری می نمایند. ریشه ها نیز خوراکی هستند. اگرچه طعم آن ها به مقدار میوه و گل نیست اما ماده ضد التهاب طبیعی هستند.

یوکا در صنعت بهداشت و زیبایی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال، یوکا یک عنصر کلیدی در فراوری شامپوی طبیعی است و حتی بومیان آمریکا از ریشه و تنه Yucca elata برای شستن مو و لباس استفاده می کردند. یوکا بعلاوه یک مرهم فوق العاده برای بریدگی ها و خراش های پوستی است.

هشدار درباره سمیت

یوکا را می توان گیاهی نسبتا سمی به شمار آورد. هرچند که یوکاها برای انسان در حد مرگ، سمی نیستند، اما قسمت های خاصی از این گیاه، مانند برگ ها و دانه ها حاوی ساپونین هستند که در صورت بلعیدن می توانند باعث ناراحتی دستگاه گوارش شوند. عقل و احتیاط حکم می نماید که گیاهان یوکا را از دسترس حیوانات خانگی و بچه ها دور نگه دارید.

آفات و بیماری ها

گیاهان یوکا مسائل آفتی زیادی ندارند. چند آفت معمولی وجود دارند مانند شته ها و شپشک های آردآلود کوچک که باید مراقب آن ها باشید. البته بسیاری از گیاهان یوکا حشرات آفت گیاه آگاو را دور خود جمع می نمایند که برگ ها را سوراخ نموده و آب میوه های آن ها را می مکند. اگر روی برگ های گیاهتان زخم های قهوه ای رنگی مشاهده کردید، به احتمال زیاد مشکل حشرات گیاه آگاو را دارید. برای درمان، گیاه را در چند نوبت با صابون حشره کش اسپری کنید تا زمانی که تمام علائم آلودگی از بین برود.

علاوه بر مسائل خفیف آفات، گیاهان یوکا می توانند مستعد ابتلا به بیماری های قارچی باشند که با لکه های سیاه ظاهر می شوند. دلیل این مشکل می تواند آبیاری بیش از حد شاخ و برگ گیاه باشد که رطوبت اضافی را به هسته متراکم گیاه وارد می نماید و باعث ایجاد بیماری قارچی می گردد. برای درمان این بیماری، گیاه را با قارچ کش مسی یا روغن چریش آغشته کنید، تا زمانی که ضایعات کاهش یابد.

ناهنجاری های گیاه و علائم آن ها

علاوه بر بیماری ها بعضی از مسائل هم در یوکاها رایج هستند که در ادامه درباره آن ها و راهکارهایی که برای مقابله با آن ها وجود دارد می خوانید.

زرد شدن برگ ها و ساقه اسفنجی

در بیشتر موارد، زرد شدن برگ ها می تواند به دلیل آب زیاد گیاه باشد. ساقه مرکزی ممکن است آغاز به نرم شدن کند که نشانه مطمئنی است که گیاه بیش از حد آبیاری شده است. یوکا فقط زمانی احتیاج به آبیاری دارد که خاک آن تقریبا کاملا خشک گردد. در این زمان، خشکی خاک را با استفاده از انگشت خود ارزیابی کنید تا اگر خشک بود دوباره آبیاری کنید.

لکه های زرد، قهوه ای یا سفید روی برگ ها

گیاهان یوکا نور خورشید را دوست دارند اما اگر به طور ناگهانی در معرض آفتاب بیش از حد قرار بگیرند، ممکن است دچار آفتاب سوختگی شوند. آفتاب سوختگی روی گیاهان با علائم لکه های زرد، قهوه ای یا سفید ظاهر می گردد. برای جلوگیری از این اتفاق، گیاه را به سایه منتقل کنید و هر روز گیاه را به آرامی به نور بیشتری عادت دهید. وقتی نوردهی به تدریج انجام گردد، در نهایت، گیاه سازگار می گردد.

جمع شدن برگ های گیاه

اگر متوجه شدید که برگ های یوکای شما حالت جمع شدگی پیدا نموده، ممکن است دمای هوا برای گیاه خیلی گرم یا خیلی سرد باشد. یوکاها محدود ه ی دمایی بین 7 تا 32 درجه سانتی گراد را ترجیح می دهند. هر زمان که گیاه یوکا دچار استرس دمایی می گردد، حتی ممکن است لکه های قرمز روی برگ ها ایجاد گردد و یا برگ ها آغاز به ریزش نمایند. برای اصلاح این شرایط، گیاه را به مکانی که دمای آن مناسب گیاه باشد منتقل کنید. طی دو روز بعد از آن، حال گیاه بهتر می گردد.

نتیجه گیری

یوکا به توجه بیش از حد شما احتیاجی ندارد. اگر در پی تصفیه هوای خانه یا آپارتمانتان هستید، برترین گیاه آپارتمانی که می تواند این کار را برای شما انجام دهد، یوکا است. بعلاوه قرار دادن یوکا در کنار پنجره اتاق خواب، خواب رؤیایی و آرام بخشی را برای شما رقم می زند.