آجر آذرخش یا آجر نسوز چیست و چه کاربردهایی دارد؟ - مجله خزرکوه

آجر آذرخش چیست؟

آجر آذرخش یا همان آجر نسوز یک نوع خاص از آجر است که با استفاده از خاک نسوز ساخته می گردد و در مقایسه با دیگر انواع آجر ها از مقاومت حرارتی و ماندگاری بالاتری برخوردار است و همین موضوع سبب شده است که استفاده از آن در صنعت ساختمان سازی روز به روز افزایش یابد. آجر آذرخش در یک فرایند مشابه با آجر های معمولی فراوری می گردد با این تفاوت که این نوع از آجر ها در معرض حرارت بسیار بالای 1500 درجه سانتی گرادی قرار می گیرند.

خاک نسوز موجود در آجرهای آذرخش در واقع دارای مواد معدنی خاص با مقاومت حرارتی بالایی هستند. استفاده از اصطلاح نسوز در این آجرها کمی گمراه نماینده است و کاربر تصور می نماید که این آجرها به معنای واقعی کلمه نسوز هستند ولی در حقیقت این گونه نیست و علی رغم مقاومت حرارتی بسیار بالای این آجرها، اصطلاح نسوز تنها اشاره به مواد معدنی نسوز بکار گرفته شده در فرآیند ساخت آن ها دارد.

آجر آذرخش به دلیل ترکیب ها و مواد معدنی مختلفی که در آن به کار رفته است در رنگ بندی های متنوعی یافت می گردد. به دلیل وجود همین مواد معدنی طبیعی است که رنگ بندی این نوع آجرها در درون آن ها رخنه نموده است و ثبات بسیار بالایی دارد.

کاربرد های آجر نسوز

بدون شک مهم ترین ویژگی آجرهای نسوز مقاومت و ماندگاری آن ها در برابر حرارت های بسیار بالا است و همین موضوع این آجرها را برای کاربرد در پوشش درونی کوره های صنعتی مناسب نموده است. علاوه بر این، سابقه استفاده از این آجر در بخاری ها و شومینه ها بسیار دور و دراز است. در کنار همه این ها، طیف رنگی و زیبایی بصری این نوع از آجر ها باعث شده است که استفاده از آن ها در طراحی داخلی و خارجی سازه ها روز به روز افزایش یابد. استفاده از آجر نسوز در نمای بیرونی ساختمان به دلیل استحکام و ماندگاری بالای آن می تواند بسیار مناسب باشد.

بسیاری نیز به منظور ایجاد برجستگی در فضای داخلی سازه ها تصمیم به استفاده از این نوع از آجر ها می گیرند؛ که در این صورت انتخاب طیف رنگی مناسب و همخوان با دیگر المان های طراحی داخلی ساختمان اهمیت می یابد و استفاده از آن ها در مکان مناسب می تواند سبک معماری خاصی را به فضا القا کند.

مزایای این آجر

• ظاهر زیبا و متفاوت
• مقاومت بالا در مقابل حرارت
• استحکام بالا در برابر هرگونه ضربه یا خراشیدگی
• طیف رنگی متنوع و ثبات رنگی بالا
• عایق صوتی و حرارتی
• سازگار با محیط زیست
• کاربرد راحت به دلیل تنوع در اندازه و شکل
• مقاومت در برابر سفیدک زدن نما
• سبک بودن
• جذب آب پایین
• همخوانی با معماری اصیل ایرانی اسلامی

انواع آجر آذرخش

به طور کلی آجر های نسوز را بر اساس ترکیب آن ها در سه دسته کلی زیر طبقه بندی می گردد که هر یک از آن ها نیز بر اساس نحوه تشکیل به تعدادی زیر دسته دیگر تقسیم می شوند.

1- آجر آذرخش اسیدی

• معمولی
• سیلیسی
• گانیستر

2- آجر آذرخش بازی یا قلیایی

• مگنزیت
• دولومیت
• بوکسیت

3- آجر آذرخش خنثی

• کرومیت
• کربوراندم یا کاربید سیلیسیم
• کروم مگنزیت
• فورستریت

آجر آذرخش اسیدی

این نوع آجر ها که تحت عنوان آجرهای دارای مقاومت اسیدی نیز شناخته می شوند، به طور ویژه برای مقاومت در برابر فعالیت اسیدی مواد شیمیایی و آب و هوا به کار برده می گردد. به طور کلی آجر آذرخش معمولی ساخته شده از خاک نسوز طبیعی مقاومت بسیار خوبی در برابر اسید دارد اما در صورتی که به مقاومت اسیدی بالاتری احتیاج باشد مقدار بیشتری از سیلیس به خاک نسوز افزوده می گردد که در این صورت مقدار سیلیس می تواند تا 97 درصد ترکیب خاک نسوز را شامل گردد. برای ایجاد چسبندگی 1 تا 2 درصد آهک استفاده می گردد. آجرهای آذرخش اسیدی را برای بازه های زمانی طولانی تحت تأثیر حرارت های بسیار بالا قرار می دهند.

آجر نسوز اسیدی معمولی از خاک نسوز طبیعی ساخته می گردد که حاوی 50 تا 75 درصد سیلیس و 20 تا 40 درصد آلومین است. این آجر دارای مقاومت حرارتی 1600 درجه سانتی گراد است. آجر آذرخش اسیدی نوع سیلیسی حاوی بیش از 95 درصد سیلیس است. به طور معمول با استفاده از ماسه سنگ ها یا کوارتزیت همراه با 2 تا 3 درصد آهک به عنوان ماده چسبنده ساخته می گردد و دارای مقاومت حرارتی برابر با 2000 درجه سانتی گراد است. آجر آذرخش اسیدی گانیستر در واقع از ماسه سنگ سیلیسی یا همان گانیستر ساخته می گردد و حاوی 85 درصد سیلیس، 10 درصد رس و 2 درصد آهک به عنوان ماده چسبنده است. آجر آذرخش گانیستر بسیار سخت و فشرده و دارای مقاومت حرارتی برابر با 2100 درجه سانتی گراد است.

آجر آذرخش قلیایی

آجر نسوز قلیایی دارای مقاومت خوردگی و شیمیایی بسیار خوبی است. این نوع از آجر آذرخش حاوی مقدار بالایی از منیزیم و مقداری نیز آهک به منظور ایجاد چسبندگی است. آجر آذرخش قلیایی نوع مگنزیت با استفاده از خاک نسوز حاوی 85 درصد اکسید منگنز، 3 تا 5 درصد اکسید آهن و مقداری آهنگ و آلومین ساخته می گردد و دارای مقاومت حرارتی 1800 تا 2100 درجه سانتی گراد است.

آجر نسوز قلیایی نوع دولومیت با استفاده از خاک نسوز حاوی درصد بالایی از دولومیت ساخته می گردد. برای بهبود مقاومت و استحکام آن از سرپنتین استفاده می نمایند و دارای مقاومت حرارتی 1400 تا 1600 درجه سانتی گراد است. آجر آذرخش قلیایی نوع بوکسیت با استفاده از خاک رس حاوی 86 درصد بوکسیت ساخته می گردد و دارای مقاومت حرارتی برابر با 1600 درجه سانتی گراد است.

آجر آذرخش خنثی

این نوع از آجرهای نسوز دارای ویژگی های بازی و اسیدی مناسبی هستند و مقاومت آن ها در برابر خوردگی و مواد اسیدی بالا است. آلومین و کرومیت دو جزء اصلی آجر آذرخش خنثی هستند. آجر آذرخش خنثی نوع کرومیت به طور عمده از خاک نسوز حاوی 50 درصد سنگ آهن کروم، 30 درصد اکسید آهن، 20 درصد بوکسیت و مقدار کمی سیلیس ساخته می گردد و مقاومت حرارتی آن برابر با 2000 درجه سانتی گراد است.

آجر آذرخش خنثی نوع کربوراندم یا کاربید سیلیسیم یک آجر بسیار خاص است که در کوره های الکتریکی کاربرد دارد و از خاک رس حاوی درصد بالایی از کاربید سیلیسیم ساخته می گردد و مقاومت حرارتی آن برابر با 1900 درجه سانتی گراد است. آجر آذرخش خنثی نوع کروم مگنزیت با استفاده از مخلوطی از کروم و مگنزیت و آجر نسوز خنثی نوع فورستریت نیز با استفاده از کانی اکسید سیلیسیوم منیزیم ساخته می گردد.