بیماری های دیسک گردن چیست و چه درمان هایی برای آن ها وجود دارد؟ - مجله خزرکوه

ستون فقرات ما از استخوان هایی به نام مهره تشکیل شده است. مهره ها بدن ما را صاف نگه می دارند و رشته نخاع را احاطه نموده و از آن محافظت می نمایند. ستون مهره شبیه لوله ای است که در وسط آن مایع جریان دارد و از مغز شما تا انتهای ستون فقرات امتداد پیدا نموده است.

در بین مهره های گردن بالشتک های اسفنجی به نام دیسک گردن قرار دارند. دیسک های گردن هم آن را در یک راستا نگه می دارند و هم به آن اجازه می دهند که به آرامی از یک طرف به سمت دیگر بچرخد و به جلو به عقب خم گردد. آن ها مانند ضربه گیر برای حرکات، پریدن، دویدن و سایر فعالیت هایی که ممکن است باعث ساییدگی مهره های شما می شوند عمل می نمایند. دیسک های گردنی مهره های گردنی را محافظت می نمایند. ناحیه گردنی نخاع شما حاوی اعصابی است که به بازوها، دست ها و قسمت بالایی بدن شما متصل می شوند.

پس دیسک های گردن بسیار در بدن اهمیت دارند و از بین رفتن سلامت آن ها به کیفیت زندگی ما لطمه جدی می زند. چیزی که در این نوشته به آن می پردازیم و عامه مردم به آن دیسک گردن می گویند در واقع بیماری های دیسک گردن هستند.

دیسک گردن چیست و به چه علت ایجاد می گردد؟

هر یک از ما شش دیسک گردن ژل مانند، یکی بین هر دو مهره ستون فقرات گردنی داریم. دیسک گردن شوک و فشار را جذب نموده و از ساییده شدن استخوان های مهره به یکدیگر در حین حرکت گردن جلوگیری می نماید.

هر دیسک از یک لایه بیرونی سخت اما انعطاف پذیر از رشته های غضروف در هم تنیده تشکیل شده است که به آن حلقه فیبروزوس (annulus fibrosus) گفته می گردد. داخل این حلقه قسمت داخلی نرمی است که با یک ژل موکوپروتئینی به نام هسته پالپوسس (nucleus pulposus) پر شده است. این هسته مایع، خاصیت جذب ضربه را به دیسک می دهد. این خاصیت باعث می گردد که مهره ها از ساییدگی در امان بمانند و عملکرد و انعطاف بهتری داشته باشند. در بچه ها، دیسک ها حدود 85 درصد از آب تشکیل شده اند. دیسک ها به طور طبیعی در طول فرآیند پیری آغاز به از دست دادن هیدراتاسیون یا رطوبت و آب خود می نمایند. بعضی تخمین ها نشان می دهند که محتوای آب دیسک معمولاً تا سن 70سالگی به 70درصد کاهش می یابد، اما در بعضی افراد دیسک می تواند خیلی سریع تر رطوبت خود را از دست بدهد.

مطالعات نشان می دهد که تعداد زیادی از بزرگسالان هیچ علامتی مربوط به بیماری دیسک ندارند، حتی اگر درصد بالایی از این بزرگسالان علائم تحلیل رفتن دیسک را در MRI در جایی از ستون فقرات نشان دهند. یک مطالعه نشان داد که حدود نیمی از افراد در اوایل دهه 20 زندگی خود آغاز به نشان دادن بعضی از علائم تحلیل دیسک در MRI می نمایند. مطالعه دیگری نشان داد که حدود 75درصد از افراد زیر 50 سال و بیش از 90درصد از افراد بالای 50 سال دچار تحلیل دیسک هستند.

آنالیز انواع دیسک گردن

هنگاهی که دیسک آب خود را از دست می دهد، حالت بالشتکی آن کمتر و بیشتر مستعد ترک و پارگی می گردد. دیسک قادر به ترمیم خود نیست زیرا منبع خون مستقیم ندارد و در عوض مواد مغذی و متابولیت ها را به وسیله انتشار از مهره های مجاور به وسیله صفحات انتهایی غضروفی دریافت می نماید. به این ترتیب، پارگی دیسک یا بهبود نمی یابد یا بافت اسکار ضعیف تری ایجاد می نماید که پتانسیل شکستن مجدد را دارد. گاهی فضای بین مهره ها باریک می گردد و ریشه های عصبی فشرده می شوند.

این آسیب می تواند به یکی از صورت های زیر بروز یابد:

• فتق دیسک (herniated disc)؛
• بیرون زدگی دیسک (prolapsed disc)؛
• ترک دیسک (ruptured disc).

بیماری دژنراتیو دیسک گردن هم از نظر فنی یک بیماری نیست، بلکه توصیفی از فرآیند تحلیل رفتن است که دیسک های واقع در ستون فقرات گردنی در طول زمان و با افزایش سن طی می نمایند. اساساً همه افرادی که به مقدار کافی عمر می نمایند دچار دیسک های تحلیل رفته خواهند شد. بیماری های دیسک که در ستون فقرات گردنی ایجاد می گردد، می تواند در هر یک از دیسک های گردنی رخ دهد، اما احتمال وقوع آن در مهره های C5-C6 کمی بیشتر است.

دیسک های بین مهره ها حاوی یک ماده ژل مانند در مرکز خود هستند. قسمت بیرونی هر دیسک از غضروف فیبری تشکیل شده است که ژل را در خود نگه می دارد. وقتی قسمت بیرونی پاره یا شکافته می گردد، ژل ممکن است بیرون بزند. این اتفاق به معنای فتق دیسک است.

فتق دیسک را دیسک پاره شده یا دیسک بیرون زده نیز می نامند. می توانید آن را مانند دوناتی تصور کنید که فیلینگ آن بیرون زده است.

تشخیص اینکه دقیقاً چه چیزی باعث فتق دیسک گردن می گردد سخت است. اغلب به مرور و بدون هیچ علت مشخصی بروز می نماید. اما گاهی اوقات می توان علت را به موارد زیر محدود کرد:

• سن: سایش و پارگی دیسک مقدمه فتق است. هنگامی که جوان هستیم، دیسک های ما مقدار زیادی آب در خود دارند. اما با گذشت زمان با افزایش سن، مقدار آب کاهش می یابد. آب کمتر در دیسک ها به این معنی است که انعطاف کمتری دارند. این بدان معناست که وقتی حرکت می کنید، می پیچید یا می چرخید، احتمال پارگی یا فتق آن بیشتر است. در افراد مسن تر، دیسک با نیروی کمتری پاره می گردد.
• ژنتیک: فتق دیسک نیز می تواند از خانواده به ارث برسد.
• حرکات ناگهانی: حرکت یکباره می تواند باعث بروز این مشکل گردد.
• فشار ناگهانی: اگر جسم سنگینی را بلند کنید یا بالاتنه خود را خیلی سریع بچرخانید یا بپیچانید، ممکن است به دیسک آسیب بزنید.

دیسک گردن خفیف

دیسک خفیف زمانی اتفاق می افتد که در دیسک بین مهره های گردن دچار آسیب جزئی شده باشد. این آسیب می تواند به دلایل مختلفی از جمله افزایش سن، آسیب های ناگهانی، شرایط بدنی نامناسب و فعالیت های تکراری رخ دهد.

علائم و شدت دیسک گردن خفیف ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. بعضی از علائم شایع آن درد گردن ثابت یا درد تیرکشنده است که با حرکت گردن تشدید گردد. گرفتگی گردن، محدودیت در حرکت گردن، درد شانه و بازو و بی حسی یا گزگز از علائم دیگر است.

دیسک گردن حاد

دیسک گردن حاد به پارگی ناگهانی و شدید دیسک بین مهره های گردن گفته می گردد. این پارگی موجب آزاد شدن مواد داخل دیسک و فشار بر ریشه های عصبی خارج شده از ستون فقرات می گردد.

آسیب های ناگهانی ناشی از تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع و ضربه های مستقیم به گردن شایع ترین دلایل پارگی دیسک هستند.

حرکات ناگهانی و شدید در اثر بلند کردن اجسام سنگین به طور ناگهانی یا چرخش ناگهانی گردن هم می تواند باعث پارگی دیسک گردد.

علائم دیسک حاد درد شدید و تیز در گردن است. این درد معمولاً به یک سمت گردن منتشر و با حرکت گردن تشدید می گردد. این درد تیرکشنده است و احتمالا به از گردن به سمت شانه، بازو و حتی انگشتان دست منتشر می گردد.

احساس بی حسی یا گزگز در ناحیه گردن، شانه، بازو و دست ها از دیگر علائم شایع است. ضعف عضلانی در بازوها یا دست ها ممکن است رخ دهد و حرکت گردن به علت درد و اسپاسم عضلانی محدود می گردد.

عوارض دیسک گردن شدید

زمانی که دیسک بین مهره های گردن به شدت آسیب دیده و به ریشه های عصبی یا نخاع فشار وارد کند، عوارض جدی تری به همراه خواهد داشت. این عوارض می توانند بر کیفیت زندگی فرد به شدت تأثیرگذار باشند.

ممکن است ضعف شدید در بازوها، دست ها یا پاها ایجاد گردد که انجام فعالیت های روزمره را سخت کند. احساس بی حسی یا گزگز ممکن است به طور دائمی در قسمت های مختلف بدن، از جمله دست ها، پاها و تنه، ایجاد گردد. در موارد شدید، فشار بر روی نخاع می تواند باعث اختلال در کنترل روده و مثانه گردد. آسیب به نخاع می تواند باعث مسائل تعادل و راه رفتن گردد. درد شدید و مزمن در گردن، شانه ها، بازوها و دست ها ممکن است به طور دائمی باقی بماند.

دیسک گردن شدید ممکن است باعث تنگی کانال نخاعی گردد که بر نخاع فشار وارد و علائم جدی تری ایجاد می نماید. در موارد نادر و شدید، دیسک گردن می تواند باعث فلج کامل یا جزئی گردد.

آشنایی با علائم و نشانه های انواع دیسک گردن

در مواردی این بیماری باعث ایجاد درد می گردد. افراد بیشتر در سنین 30 تا 50 سالگی این نوع درد دیسک را تجربه می نمایند. دیسک گردن شایع است و در مردان بیشتر از زنان رخ می دهد.

هنگامی که علائم بیماری دیسک مزمن می گردد، درد یا علائم دیگر احتمالاً به شرایط مرتبط با تحلیل دیسک مانند فتق دیسک، استئوآرتریت یا تنگی نخاع مربوط می گردد. بسته به علت، درد ممکن است موقتی باشد یا مزمن گردد. برای مثال، درد ناشی از فتق دیسک احتمالاً در نهایت به خودی خود از بین می رود، اما درد ناشی از استئوآرتریت ممکن است به درمان مزمن احتیاج داشته باشد.

علائم دیگر می تواند شامل موارد زیر باشد:

• بی حسی یا سوزن سوزن شدن در شانه یا بازو که ممکن است تا انگشتان شما پایین بیاید؛
• ضعف در دست یا بازو.

علائم دیسک گردن حاد

اگر نخاع تحت فشار باشد ممکن است علائم جدی تری داشته باشید، از جمله:

• تلو تلو خوردن یا راه رفتن ناهنجار؛
• سوزن سوزن شدن یا احساس شوک مانندی که از بالاتنه وارد پاها می گردد؛
• مسائل استفاده از دست ها و بازوها برای مهارت های حرکتی ظریف؛
• از دست دادن تعادل و هماهنگی.

عوامل خطر زا برای بیماری دیسک گردن

در حالی که تقریباً همه در نهایت با افزایش سن به بیماری دژنراتیو دیسک گردن مبتلا می شوند، عواملی وجود دارند که می توانند احتمال بروز زودتر یا علامت دار شدن آن را افزایش دهند. این عوامل خطرزا شامل موارد زیر است:

• ژنتیک: بعضی از مطالعات روی دوقلوها نشان می دهد که ژنتیک نقش مهم تری نسبت به سبک زندگی در مشخص زمان بروز بیماری دیسک گردن و دردناک شدن آن دارد.
• چاقی: وزن با خطر ابتلا به بیماری دیسک گردن مرتبط است.
• سیگار کشیدن: این عادت می تواند مانع از رسیدن مواد مغذی به دیسک ها گردد و باعث گردد سریع تر دهیدراته شوند.

علاوه بر این، آسیب به ستون فقرات، مانند فتق دیسک در گردن، گاهی اوقات می تواند باعث آغاز یا تسریع بیماری های دیسک گردن گردد. شایع ترین و بارزترین علائم بیماری دژنراتیو دیسک گردن، درد و گرفتگی است. هنگامی که یکی از این بیماری های دیسک روی یک یا چند اعصاب از طناب نخاعی فشار می آورد، ممکن است درد، بی حسی یا ضعف در امتداد شانه، بازو و دست خود نیز داشته باشید.

دیسک گردن را چگونه درمان کنیم؟

گردن درد ممکن است به خودی خود یا با مراقبت و استراحت پس از چند هفته بهبود یابد. اگر برای درمان دیسک آن به جراحی احتیاج باشد، ممکن است از سه ماه تا یک سال طول بکشد تا استخوان بهبود یابد. هنگامی که گردن درد شما کاهش یافت، به شما بستگی دارد که ستون فقرات خود را در شرایط خوبی نگه دارید تا بتوانید از ناراحتی در آینده جلوگیری کنید. مراقب شرایط بدن خود باشید و همواره گردن خود را صاف و پشت خود را در شرایط درست نگه دارید. مراقبت درست، احتمال عود درد را کاهش می دهد.

درمان های غیر جراحی دیسک گردن

بیشتر دردهای این بیماری را می توان بدون جراحی درمان کرد. در بسیاری از موارد، بدن به مرور زمان خود را ترمیم می نماید. بعضی از روش های درمان گردن درد مزمن عبارت اند از:

• دارودرمانی از جمله داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن به کاهش درد و التهاب یاری می نمایند. در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است داروهای قوی تری تجویز کند. شل نماینده های عضلانی هم برای کاهش اسپاسم عضلات گردن تجویز می شوند.
• فیزیوتراپی شامل تمرینات خاصی است که به تقویت عضلات گردن، افزایش دامنه حرکتی و بهبود شرایط بدنی یاری می نماید. کشش های ملایم گردن، تقویت عضلات گردن و شانه، بهبود شرایط بدنی و کاهش فشار روی دیسک گردن از عواید این درمان است.
• تزریق اپیدورال داروی ضد التهاب قوی به فضای اطراف نخاع تزریق می گردد تا درد و التهاب را کاهش دهد.
• و استفاده از آن به مدت کوتاه می تواند به کاهش حرکت گردن و کاهش درد یاری کند. اما استفاده طولانی مدت از گردنبند طبی توصیه نمی گردد زیرا می تواند باعث ضعف عضلات گردن گردد.
• بعضی درمان های مکمل مانند ماساژ درمانی و چند درد نیز ممکن است به تسکین بیماری دیسک یاری نمایند، اما شواهد علمی کافی در خصوص اثربخشی آن ها وجود ندارد.

درمان جراحی دیسک گردن

چه زمانی به جراحی احتیاج است؟ وقتی روش های درمانی غیرجراحی مانند دارو، فیزیوتراپی و تزریق برای تسکین درد و بهبود عملکرد گردن موثر نباشند و علائم همچنان پیشرفت نمایند، ممکن است جراحی به عنوان گزینه درمانی در نظر گرفته گردد. به طور کلی، اگر علائم درد شدید و مزمن، ضعف عضلانی، بی حسی یا گزگز در بازوها، دست ها یا پاها، اختلال در عملکرد روده یا مثانه را تجربه می کنید ممکن است به دخالت جراح احتیاج داشته باشید. مانند هر عمل جراحی دیگری، جراحی دیسک گردن نیز با بعضی عوارض همراه است. تصمیم گیری برای انجام جراحی دیسک گردن یک تصمیم مهم است. قبل از تصمیم گیری، حتماً با پزشک خود در خصوص مزایا و معایب جراحی، خطرات احتمالی و گزینه های درمانی دیگر صحبت کنید.

چندین نوع جراحی برای درمان دیسک گردن وجود دارد که انتخاب روش مناسب به شدت آسیب، محل دیسک آسیب دیده و شرایط خاص بیمار بستگی دارد. بعضی از رایج ترین روش های جراحی عبارت اند از:

• دیسککتومی: در این روش، قسمت بیرون زده دیسک که به عصب فشار می آورد، برداشته می گردد.
• لامینکتومی: در این روش، بخشی از مهره که بر روی عصب فشار وارد می نماید، برداشته می گردد تا فضای بیشتری برای عصب ایجاد گردد.
• فیوژن ستون فقرات: در این روش، دو یا چند مهره به هم متصل می شوند تا استحکام ستون فقرات افزایش یابد. این روش معمولاً زمانی استفاده می گردد که ستون فقرات ناپایدار باشد.

حرف آخر

دیسک گردن مسئله ای شایع است که می تواند به دلایل مختلفی مثل آسیب، افزایش سن و شرایط بدنی نامناسب ایجاد گردد. علائم دیسک گردن از درد خفیف تا فلج کامل متغیر است و به شدت آسیب و محل آن بستگی دارد. درمان این بیماری به شدت علائم و علت اصلی بستگی دارد. در بسیاری از موارد، درمان های غیر جراحی مانند استراحت، دارو، فیزیوتراپی و تزریق می توانند موثر باشند. اما در موارد شدید، جراحی ممکن است تنها گزینه درمانی باشد. مهم ترین نکته این است که در صورت بروز علائم دیسک گردن، به خصوص درد شدید و مزمن، ضعف عضلانی یا اختلال در حس، به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می تواند به جلوگیری از پیشرفت بیماری و کاهش عوارض آن یاری کند. دیسک گردن یک مشکل قابل درمان است و با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، می توان به بهبودی کامل دست یافت.

این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت خبرنگاران مگ را بخوانید.

منبع: Spine-health