خبرنگاران قرص برنج؛ آفت کش یا آدم کش؟ - مجله خزرکوه

سازمان پزشکی قانونی کشور به تازگی در گزارشی بیان کرد در سال 1398، تعداد 919 نفر در کشور بر اثر مسمومیت با قرص برنج جان خود را از دست داده اند که این رقم در مقایسه با سال قبل از آن که آمار تلفات 825 نفر بود، 11.4 درصد بیشتر شده است.

بر اساس این گزارش، استان های تهران با 220، مازندران با 122 و گیلان با 85 فوتی بیشترین آمار مرگ ناشی از مسمومیت با قرص برنج را داشته اند. همچنین در سال 1398 آمار تلفات قرص برنج در بیش از نیمی از استان ها کمتر از 20 نفر گزارش شده است.

کاهش مخاطرات این آفت کش و فرایند مسمومیت آن موضوعی است که به باور یک متخصص آفت کش و کنترل آفات، نیازمند مطلع سازی است تا اقشار مختلف جامعه بدانند که استفاده از قرص برنج به منظور کنترل و از بین بردن آفات و حشرات موذی نه تنها مناسب نیست بلکه منجر به افزایش حوادث ناشی از مسمومیت و مرگ دردناک می گردد در نتیجه از استفاده از قرص برنج در کنترل آفات خانگی پرهیز نمایند.

وحید درخش احمدی روز پنجشنبه این موضوع را در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی خبرنگاران بیان کرد و ادامه داد: قرص برنج یا فسفید آلومینیوم (Aluminium phosphide) با نام تجاری معروف فستوکسین(Phostoxin) یک گروه از عوامل کنترل آفات است که به علت اثربخشی زیاد و قیمت مناسب به عنوان فومیگانت (روش تدخینی) برای از بین بردن آفات انباری (نظیر برنج و سایر غلات) در انبارها و منازل مورد استفاده قرار می گیرد که متاسفانه به دلیل راحت طلبی مردم در امر کنترل آفات، استفاده از آن در مکان های آلوده به ساس (منازل و هتل ها) شیوع بسیار زیادی یافته و منجر به افزایش حوادث منتهی به مسمومیت و مرگ شده است.

این متخصص آفت کش ها، با بیان اینکه این قرص ها معمولا در بسته بندی های نفوذپذیر در محیط عایق بندی شده قرار داده می شوند و در صورت آزاد شدن، گاز کشنده فسفین پخش می گردد و در اثر واکنش قرص با رطوبت هوا و محیط، تقریباً باعث از بین رفتن کامل حشرات و جوندگان می گردد، یادآور شد: نکات مهم در استفاده از این قرص عایق بندی محیط و در نظر دریافت زمان کافی برای حذف گاز فسفین از محیط است که سهل انگاری در این دو مرحله می تواند باعث بروز مسمومیت های تصادفی شدید و حتی به مرگ منتهی گردد.

وی متذکر شد: در کشورهای توسعه یافته این قرص فقط به صورت تجاری و برای از بین بردن آفات در سیلوها و کانتینرهای صادراتی استفاده می گردد و دسترسی عمومی به آن تقریباً وجود ندارد و بر همین اساس موارد مسمومیت، چه عمدی و چه تصادفی، بسیار محدود است.

درخش احمدی با ابراز تاسف از این موضوع که علی رغم ممنوعیت فروش عمومی قرص برنج از سال 1391، ایران در کنار هند بیشترین آمار مسمومیت (عمدی یا تصادفی) با این ترکیب به شدت خطرناک را دارد، گفت: طبق آمار ارائه شده توسط پزشکی قانونی کشور، از میان هر یکصد نفر مرگ ناشی از مسمومیت در کشور، عامل مرگ 10 تا 12 نفر از آنها قرص برنج بوده است.

علایم مسمومیت با قرص برنج چیست؟

این متخصص آفت کش ها درباره علایم مسمومیت با قرص برنج اظهار داشت: مهم ترین نکته درباره مسمومیت با قرص برنج بی اطلاعی مصرف نمایندگان از مرگ طولانی، دردناک و غیرقابل اجتناب آن است زیرا فرد مسموم عطش زیادی دارد و تا وقتی زنده است، هوشیار و بیدار بوده و سوزش شدیدی در بدن خود احساس می نماید. سیستم تنفس و قلب را دچار مشکل نموده و فرد در اثر مرگی زجرآور خواهد مرد و تا به امروز راهکاری برای نجات جان بیماران یافت نشده است.

درخش احمدی ادامه داد: بی قراری، بی اشتهایی، تحریک پذیری، گیجی، لرزش، دوبینی، سرگیجه، تنگی نفس، سرفه های شدید همراه با خلط سبز رنگ، عدم تعادل، دردهای شکمی، تهوع، استفراغ (درمواردی استفراغ یا مدفوع سیاه رنگ است)، تعریق، ضعف و بیحالی، افت شدید فشارخون، تشنج و استشمام بوی سیر یا ماهی گندیده از تنفس بیمار، شایع ترین علائم بالینی مصرف قرص برنج است.

وی با تاکید بر این که هیچ پادزهر اختصاصی در درمان مسمومیت حاد با قرص برنج وجود ندارد و اقدامات درمانی تنها شامل اقدامات حمایتی- علامتی است، گفت: میزان تاثیرگذاری این اقدامات برای مسمومان بستگی کامل به میزان مسمومیت و زمان رسیدن به مرکز درمانی دارد و میزان مرگ در مسمومیت با قرص برنج 80 تا 100 درصد است.

وی متذکر شد: آنچه باید مدنظر قرار گیرد آن است که معدود موارد درمان شده مربوط به مسمومین تنفسی بوده و مسمومین گوارشی نجات نمی یابند و عوارض بی بازگشت این قرص باعث می گردد افرادی که تنها به قصد خودکشی نمایشی و تحت تاثیر قراردادن دیگران اقدام به مصرف آن می نمایند نیز در دام مرگی سخت و دردناک گرفتار شوند.

چه کنیم که این آفت کش، آدم کش نگردد؟

درخش احمدی درباره اقدامات پیشگیرانه از بروز مسمومیت با قرص برنج گفت: باید در جهت افزایش مطلعی عموم افراد خانواده از خطرات این سم و اجتناب از نگهداری قرص برنج در منزل کوشا باشیم. همچنین خانواده ها باید برای پیشگیری از آفت زدگی برنج، سایر غلات و حبوبات در منزل، بجای قرص برنج از سیر و نمک بهره ببرید.

وی توصیه کرد: بهتر است برای کنترل آفات انباری (خصوصا برای برنج) در منزل، بجای قرص برنج، از داروخانه ها و مراکز معتبر قرص برنج با منشا گیاهی که حاوی عصاره سیر یا زیره هستند، استفاده گردد چرا که به طور کامل برای انسان بی خطرند. همچنین خانواده ها باید برای کنترل آفات خانگی نظیر ساس به هیچ وجه از قرص برنج استفاده ننمایند و در این امر به طور حتم با متخصصان مربوطه مشورت کنید.